บทความโดย พ.ญ. ชญานุตม์ สุวรรณเพ็ญ

เครื่องกระตุกไฟฟ้าหัวใจอัตโนมัติชนิดถาวร (Automated Implantable Cardioverter-Defibrillator, AICD) เป็นอุปกรณ์ที่ฝังในร่างกายเพื่อตรวจจับสัญญาณไฟฟ้าในหัวใจตลอดเวลา และปล่อยไฟฟ้ารักษาในทันทีที่พบหัวใจห้องล่างเต้นเร็วผิดจังหวะชนิดอันตรายแก่ชิวิต (VT/VF) เพื่อทำให้หัวใจกลับมาเต้นเป็นจังหวะปกติ นอกจากนี้ยังสามารถกระตุ้นหัวใจในกรณีที่พบหัวใจเต้นช้ากว่าปกติ ทั้งนี้เครื่องกระตุกไฟฟ้าหัวใจอัตโนมัติชนิดถาวรไม่มีผลต่อการบีบตัวของหัวใจหรือช่วยให้ภาวะหัวใจล้มเหลวดีขึ้น

แพทย์จะพิจารณาฝังเครื่องกระตุกไฟฟ้าหัวใจอัตโนมัติชนิดถาวรในผู้ป่วยที่มีประวัติรอดชีวิตจากหัวใจห้องล่างเต้นเร็วผิดจังหวะ(VT/VF) หรือผู้ที่กล้ามเนื้อหัวใจบีบตัวอ่อนมากแม้จะไม่เคยมีประวัติหัวใจห้องล่างเต้นเร็วผิดจังหวะก็ตามเพื่อเป็นการป้องกันไว้ก่อน

เครื่องกระตุกไฟฟ้าหัวใจอัตโนมัติชนิดถาวร ประกอบด้วยตัวเครื่องขนาดประมาณ1ใน3ของขนาดฝ่ามือ ผ่าตัดฝังบริเวณหน้าอกซ้ายใต้ชั้นไขมัน (บางกรณีอาจจะพิจารณาฝังบริเวณหน้าอกขวา) และตัวสายที่ต่อจากเครื่องจะผ่านเข้าสู่เส้นเลือดดำใหญ่บริเวณรักแร้หรือไหปลาร้าเข้าไปฝังปลายสายในผนังหัวใจ ขนาดแผลผ่าตัดประมาณ 4-6 ซม.ถือเป็นการผ่าตัดเล็กใช้ยาระงับปวดทางเส้นเลือดคู่กับยาชาเฉพาะที่ ไม่นิยมการดมยาสลบ มีภาวะแทรกซ้อนน้อยกว่าร้อยละ 5 (เช่น เลือดออกบริเวณแผล, การติดเชื้อ) ระยะเวลาในการผ่าตัดประมาณ 1-2 ชั่วโมง และใช้ระยะเวลานอนโรงพยาบาลประมาณ 2-3 วัน

หลังฝังเครื่องกระตุกไฟฟ้าหัวใจอัตโนมัติชนิดถาวรแล้ว ควรหลีกเลี่ยงอุปกรณ์หรือสถานที่ที่มีคลื่นไฟฟ้าจากสนามแม่เหล็ก เครื่องกำเนิดกระแสไฟฟ้าแรงสูงหรือเครื่องมือที่มีแรงขับจากมอเตอร์ เครื่องใช้ไฟฟ้าทั่วไปในบ้านยังสามารถใช้งานได้ตามปกติ นอกจากการรักษาโรคหัวใจพื้นฐานเดิมอย่างต่อเนื่อง จะมีการตรวจติดตามการทำงานของเครื่องประมาณ 3-4 ครั้งต่อปี เพื่อประเมินการทำงานของเครื่องและปรับโปรแกรมให้เครื่องสามารถวินิจฉัยและรักษาภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะได้อย่างถูกต้องเหมาะสม รวมทั้งเพื่อวางแผนการผ่าตัดเปลี่ยนเครื่องใหม่เมื่อแบตเตอรีใกล้หมดอายุ (อายุการใช้งานอย่างน้อย 4-6 ปี)